Kiến thức cơ bản về cà phê (Thưởng thức, phân loại và câu chuyện về cà phê)

 

Tổng hợp chia sẻ với mọi người một số kiến thức thú vị về cà phê :

* Truyền thuyết về cà phê , có nhiều truyền thuyết về cà phê xin tổng hợp 3 truyền thuyết thường được kể lại nhất :

Câu chuyện truyền thuyết về cà phê số 1 : 
 

Một hôm, anh chàng chăn dê từ Kaffa, Kaldi, người xứ Abyssinia, đang chăn đàn dê của mình trên một vùng cao gần tu viện. Anh ta bỗng nhận ra đàn dê vốn dĩ ngoan ngoãn hiền lành của mình đột nhiên có những hành vi lạ thường, kêu âm ĩ và nhảy nhót bằng chân sau. Sau khi đến gần quan sát kỹ hơn, Kaldi thấy những con dê đã đớp những trái màu đo đỏ ở một cái cây gần đó. Anh ta cũng liều lĩnh bứt một vài trái ăn thử và cũng thấy mình hăng hái hẳn lên, tưởng như tràn đầy sinh lực..

Cảm thấy minh mẫn và sảng khoải vô cùng sau khi ăn thứ quả dại, chàng trai đổ đầy những trái này vào túi của mình, rồi chạy ngay về nhà báo cho vợ biết, vợ anh ta khuyên anh nên mang chúng đến một tu viện gần đó báo cho vị quản niệm về loại quả trời ban này.

Nhà tu kia sợ rằng đây chính là một thứ trái cấm của quỉ dữ, lập tức vứt những trái cây chín đỏ kia vào lò lửa. Thế nhưng khi những hạt kia bị đốt cháy tỏa ra một mùi thơm lừng, người tu sĩ mới tin rằng đây chính là một món quà của Thượng Ðế nên vội vàng khều ra và gọi những tăng lữ khác đến thưởng thức. Những hạt rang kia được pha trong nước để mọi người cùng được hưởng thiên ân.

Cũng giống như việc thưởng trà trong phong tục của các nhà sư Trung Quốc và Nhật Bản, các thầy tu đều công nhận công dụng nâng cao tinh thần và giữ cho họ tỉnh táo khi cần cầu nguyện và sùng kinh thánh.  Họ cũng tuyên thệ kể từ giờ họ sẽ uống  loại đồ uống này mỗi ngày trong khi tụng kinh.

Câu chuyện truyền thuyết về cà phê số 2 :  

Al-Shadhili trên hành trình hành hương đến Ethiopia, bất ngờ nhìn thấy đàn chim đang ăn một loại trái cây một cách hết sức phấn khích. Vì quá mệt mỏi trên cả hành trình của mình, Al-Shadhili đã nếm thử thứ quả dại này, và bất ngờ cảm thấy vô cùng sảng khoái và minh mẫn.

Truyền thuyết này thú vị ở chỗ nó được lưu truyền ở Yemen nhưng lại cho thấy nguồn gốc cà phê là ở Ethiopia.

Câu chuyện truyền thuyết về cà phê số 3 :   

Sheikh Omar, một thầy lang và cũng là đồ đệ của Sheik Abou'l Hasan Schadheli ở Mocha, Ethiopia, ông bị lưu đày đến một hoang mạc gần chân núi Ousab. Theo một dị bản của truyền thuyết này, ông bị lưu đày do có một loạt những hành vi vi phạm đạo đức, nhưng dị bản khác thì kể rằng ông bị đi đày vì đã chữa bệnh  cho công chúa thay vì  chủ nhân của mình trong lúc người này sắp lâm chung, rồi sau khi chữa bệnh xong cho công chúa, ông ta quyết định giữ cô lại bên mình, nên bị nhà vua trừng phạt bằng việc đi đày.

Sau một thời gian đi đày, kiệt sức vì đói khát, Omar đã tìm thấy những trái cây dại ven đường và thử ăn nó (theo một dị bản khác, một chú chim đã mang cho ông ta một cành cây đầy những trái cà phê đỏ khi ông ta khàn cổ cầu xin chủ nhân của mình, Schadheli.) Tuy vậy, Omar cảm thấy loại quả này rất đắng, nên đã vứt chúng vào lửa nhằm giảm bớt độ đắng đi phần nào. Những trái cà phê sau khi được nướng trên lửa trở nên cứng hơn, không thể nhai được nữa, Omar mang chúng đun sôi để chúng mềm ra. Sau khi đun sôi, bỗng ông cảm thấy hương cà phê đậm đà phảng phất còn nước của chúng đang chuyển dần sang màu nâu đậm. Ông ta quyết định uống thứ nước này chứ không ăn hạt của nó nữa. Quả thật, sau khi uống, Omar cảm thấy như được hồi sinh, khỏe khoắn trở lại, ông bèn chia sẻ cho những người khác. (theo một dị bản khác, Omar thấy những hạt cà phê này rất tươi ngon nên đã làm món súp với chúng, khi bỏ vỏ của chúng ra, ông ta có được một thứ nước gần giống với cà phê ngày nay của chúng ta.)

Câu chuyện về thứ nước uống tăng cường sinh lực của Omar nhanh chóng lan truyền đến thành phố nơi ông sinh sống trước đó - Mocha. Ông được ân xá và trở về mang theo những trái cây mà mình phát hiện. Về đến Mocha, Omar chia sẻ hạt cà phê và nước uống cà phê với những người khác, và họ phát hiện ra rằng loại nước uống này còn là “phương thuốc” chữa nhiều bệnh tật. Ngay sau đó, cà phê được ca ngợi như một thần dược và Omar được coi như một vị thánh. Một tu viện đã được xây dựng ở Mocha để tưởng nhớ công ơn của Omar.

* Phân loại cà phê : 

Cà phê arabica (viết tắt arabica) - Theo Wikipedia
Cà phê chè  là tên gọi theo tiếng Việt của loài cà phê có (danh pháp hai phần là: Coffea arabica) do loài cà phê này có lá nhỏ, cây thường để thấp giống cây chè một loài cây công nghiệp phổ biến ở Việt Nam. Cà phê chè có 2 loại: cà phê moka và cà phê catimor.

Đây là loài có giá trị kinh tế nhất trong số các loài cây cà phê. Cà phê chè chiếm 61% các sản phẩm cà phê toàn thế giới. Cà phê arabica còn được gọi là Brazilian Milds nếu nó đến từ Brasil, gọi là Colombian Milds nếu đến từ Colombia, và gọi là Other Milds nếu đến từ các nước khác. Qua đó có thể thấy Brasil và Colombia là hai nước xuất khẩu chính loại cà phê này, chất lượng cà phê của họ cũng được đánh giá cao nhất. Các nước xuất khẩu khác gồm có Ethiopia, Mexico, Guatemala, Honduras, Peru, Ấn Độ.

Cây cà phê arabica ưa sống ở vùng núi cao. Người ta thường trồng nó ở độ cao từ 1000-1500 m. Cây có tán lớn, màu xanh đậm, lá hình oval. Cây cà phê trưởng thành có thể cao từ 4–6 m, nếu để mọc hoang dã có thể cao đến 15 m. Quả hình bầu dục, mỗi quả chứa hai hạt cà phê.

Cà phê chè sau khi trồng khoảng 3 đến 4 năm thì có thể bắt đầu cho thu hoạch. Thường thì cà phê 25 tuổi đã được coi là già, không thu hoạch được nữa. Thực tế nó vẫn có thể tiếp tục sống thêm khoảng 70 năm. Cây cà phê arabica ưa thích nhiệt độ từ 16-25°C, lượng mưa khoảng trên 1000 mm.

Trên thị trường cà phê chè được đánh giá cao hơn cà phê vối (coffea canephora hay coffea robusta) vì có hương vị thơm ngon và chứa ít hàm lượng caffein hơn. Một bao cà phê chè (60 kg) thường có giá cao gấp 2 lần một bao cà phê vối. Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới nhưng chủ yếu là cà phê vối. Năm 2005 dự kiến diện tích trồng cà phê chè mới đạt khoảng 10% tổng diện tích trồng cà phê cả nước (khoảng 40.000 ha/410.000 ha).

Lý do khó phát triển cà phê chè do độ cao ở Việt Nam không phù hợp, những vùng chuyên canh cà phê ở Việt Nam như Đắk Lắk, Lâm Đồng... đều chỉ có độ cao từ 500-1000m so với mực nước biển, loài cây này lại nhiều sâu bệnh hại nên không kinh tế bằng trồng cà phê vối nếu trồng ở Việt Nam.

Cà phê robusta (viết tắt robusta) - Theo Wikipedia
Cà phê vối (danh pháp hai phần: Coffea canephora hoặc Coffea robusta) là cây quan trọng thứ hai trong các loài cà phê. Khoảng 39% các sản phẩm cà phê được sản xuất từ loại cà phê này. Nước xuất khẩu cà phê vối lớn nhất thế giới là Việt Nam. Các nước xuất khẩu quan trọng khác gồm Brasil, Indonesia, Ấn Độ, Malaysia, Uganda, Côte d'Ivoire. Ở Brasil cà phê vối được gọi với tên là Conilon

Cà phê excelsa (viết tắt excelsa) - Theo Wikipedia 

Cà phê mít hay cà phê Liberia (danh pháp hai phần: Coffea liberica, đồng nghĩa Coffea excelsa[2]) thuộc họ Thiến thảo.


* Tên một số kiểu pha cà phê thông dụng : 

Cà phê đen nóng : Bỏ cà phê xay vào phin cà phê, nêm chặt cà phê, rồi chế nước sôi lên. Hứng cà phê rỉ ra từ dưới phin. Có hoặc không thêm đường tùy sở thích. Phin thường làm bằng nhôm, nhưng ngày nay do nhu cầu cao của cuộc sống, dịch bệnh lan tràn các loại phin nhôm dần được thay thế bằng loại phin giấy sử dụng một lần "ly cà phê phin tiện dụng "

Cà phê sữa nóng: dưới đáy ly/cốc có để sẵn sữa đặc (nhiều ít tùy ý), cà phê nóng rơi xuống từ phin (xem hình bên), quấy đều. Theo thói quen, cà phê nóng và cà phê sữa nóng thường uống vào buổi sáng sớm trong/trước bữa ăn sáng. Nhiều người uống cà phê nóng/cà phê sữa nóng mà không cần ăn sáng.

Cà phê đá, như cà phê nóng, nhưng cà phê pha đặc (nhiều bột cà phê), rồi thêm đá lạnh, có người thích bỏ đường, có người không, tùy "gu". 

Cà phê sữa đá: Như cà phê sữa nóng, nhưng pha thật đặc (nhiều cà phê, nhiều sữa), rồi cho thêm đá lạnh, quấy đều.

Bạc sỉu : Như cà phê sữa, nhưng lượng sữa nhiều hơn, và ít cà phê hơn, thích hợp cho nữ giới; có thể thay sữa đặc bằng sữa tươi. Có hai loại, bạc sỉu nóng và bạc sỉu đá.
 
Cà phê trứng - có hai loại:    
1. Đập một quả trứng sống vào một tách cà phê nóng, thêm đường, có hoặc không có sữa;
2. Lòng đỏ trứng được đánh bông thành kem, phía dưới có một lượng nhỏ cà phê đen.

Caffè Americano – espresso thêm nước nóng và spirituose (tên chung của các loại rượu trên 20% cồn như vodka, gin, rum, tequila, cachaca..)

Iced coffee – cà phê đặc, nóng, thêm đường được rót vào một ly đựng đá

Caffè latte – kiểu cà phê sữa của Ý, một phần sữa nóng, một phần espresso (xem cà phê latte)

Cappuccino – một phần ba là espresso, một phần ba là sữa nóng và một phần ba sữa đánh bông, thêm bột cacao hoặc bột quế (xem cà phê cappuccino)

Espresso con panna – espresso dùng kem sữa đánh đặc thay vì sữa sủi bọt

Chocolaccino – cappuccino thêm sôcôla nghiền

Coretto – cà phê espresso với rượu mạnh, ví dụ như Coretto con Grappa, Coretto con Fernet...

Doppio – hai phần espresso

Espresso – cà phê cực đặc không có sữa hay đường, pha bằng cách cho nước dưới áp suất cao (9 đến 15 bar) đi qua bột cà phê xay cực mịn. Một tách (một phần) espresso khoảng 25 ml (xem cà phê espresso)

Lungo – espresso với lượng nước nhiều gấp đôi (xem espresso lungo)

Latte Macchiato – sữa ấm sủi bọt và rót cẩn thận espesso lungo vào (xem: latte macchiato)

Mischio – cà phê pha với cacao và kem sữa đánh đặc

Ristretto – espresso với lượng nước rất ít (15-20 ml thay vì 25 ml) (xem espresso ristretto)

Mokka – một loại cà phê đặc (xem cà phê mokka)

* Quán Cà Phê :


Từ Khóa : Cà phê, rang cà phê, xay cà phê, thưởng thức cà phê, truyền thuyết cà phê, trồng cà phê, thương hiệu cà phê, kiến thức cà phê, thương hiệu cà phê

Web viết về Cà Phê Tham Khảo :

http://specialtycoffee.vn
http://giacaphe.com
https://www.puriocafe.com
http://www.caphenguyenchat.org